24 Aralık 2009 Perşembe

Suzi Dilâra Nedir?

Merhabalar bu yazımızda Suz-i Dilara (ve makamı) hakkında bilgi vermek istiyorum. Zaman zaman niçin bu ismi seçtiğimi soranlara da manasıyla birlikte inşallah kısa bir bilgilendirme olsun..


Öncelikle 'suz' ve 'dil-âra' kelimeleri Osmanlı döneminde en etkili üç dilden birisi olan "Farsça" kökenlidir. 'Suz' kelimesi 'yanmak' fiilinden gelir, 'yakan, yakıcı' anlamlarında sonraki kelimeyle tamlama oluşturur. 'Dil' Farsçada 'gönül, kalb, cesaret, yürek' anlamlarına gelirken 'dil-âra' ise 'gönül avutan, gönül süsleyen' manalarında geçmişte sıklıkla kullanılan latif manalardan mürekkeb bir kelimedir. 'Suz' ve 'Dilâra' ise tamlama oluşturularak kullanıldığında 'Gönlü avutarak, gönlü süsleyerek yakan' yani AŞK'ın latif bir biçimde ifade edilmiş şeklidir. Pervane nasıl kendini ateşe atarak aşkı hakkalyakin hissedebilirse Suz-i Dilâra da hem gönlü süsleyerek hem de yakarak pervane misali aşığa aşk'ı tatdırır...



Bu manaları derin bir şekilde derk etmiş olacak ki Osmanlı padişalarımızdan III.Selim ilahi aşkla oluşturduğu musiki makamına 'Suz-i Dilara' ismini vermiştir. Makamdan kastettiğimiz şey ise musikide üçlü, dörtlü, beşli vuruşların kombinasyonlarıyla oluşturulmuş ses topluluklarıdır. Aynı arapçada failün failatün kalıpları gibidir.


Türk musikimizde 490 tane makam bulunmaktadır. Fakat günümüzde bunun çok az bir kısmı kullanılmaktadır. Bir makamın kendi yerinden bir başka perdeye göçürülmesiyle ve/veya herhangi iki makamın birleştirilmesiyle farklı bir makam ortaya çıkar. Fakat; yapılan bir müzik türünün sonuna ve/veya başına "Makam" kelimesini eklemekle bir makam oluşturamazsınız. Örneğin; Caz-Makam, Pop-Makam diye birşey yoktur, olamaz da. Çünkü bunlar Makam değil, bir müzik türü, bir tarzdır. Musiki makamlarımızın çoğu günümüze kadar ulaşamamıştır, bazıları da gerçekten çok ağır makamlar olduğu için tercih edilmemektedir.  Türk Musıkisinde kullanılan makamlar 3 ana başlıkta toplanır: 

A) Basit Makamlar 

B) Göçürülmüş Makamlar (Şed Makamlar) 

C) Birleşik Makamlar (Mürekkep Makamlar)



"Suz-i Dilâra" makamı ise mürekkeb makamlar bölümünde incelenmektedir. Mürekkeb makamlar ise 5 kısımdan oluşur. Burada sadece isimlerini vermekle yetineceğim: (-Durak -Seyir -Güçlü -Yeden ve -Donanım). Bu makam Çargah dizisi ve Mahur dizilerinin birlikte kullanılmaları ile meydana gelmektedir.


"III.Selim ise Mûsikîye genç yaşında başlamış ve bu güzel sanatla en ziyade şehzâdeliği zamanında meşgul olmuştur. Tanbûri ve neyzen olan Sultan III. Selim aynı zamanda Mevlevi idi. Bu alçak gönüllü şahâne derviş, Galata Mevlevihânesi "Defter-i Dervişanı"na "Selim Dede"diye imza atmıştı. Bütün hayatı boyunca bu ilim ve sanat yuvasını korumuş, her türlü yardımı esirgememiştir. Mevlevi dergâhlarından yetişmiş olan sanatkârların sanat yolunda ilerlemesi için her imkânı sağladığı gibi, bizzat kendisi de bu sanata istidadı olduğunu gördüğü ya da duyduğu kimseleri mûsikîmize kazandırmıştır. Başta Hammamizade İsmail Dede Efendi, Basmacı Abdi Efendi, Suyolcu-zâde Salih Efendi, Dellâl-zâde ismail Efendi olmak üzere daha pek çok sanatkâr sayılabilir."


Eğer siz değerli okuyucularımızdan ilgilenenler olursa elimde Suz-i Dilara makamında bestelenmiş olan bazı müziklerin günümüze uyarlanmış şekilleri var, onları mail aracılığıyla gönderebilirim, tadına bakabilirler :)


Benim Suz-i Dilâra ismini kullanmamın sebebi ise pervane olabilme arzusunda olduğumdandır :) Hem ah hem de aşk ile....


Sevgiler..

9 yorum:

Urfa Tutkunu dedi ki...

İtiraf etmek gerekirse böyle bir makamdan haberim yoktu ve Suz-i Dilara ne demek diye düşünüyordum, hatta soracaktım. Fakat gördüm ki bu yazıda açıklamışsınız. O makamdaki parçalardan dinlemeyi çok isterim, çok merak ettim nasıl olduğunu. Mail adresim Handenur'da var. Yollarsanız çok memnun olurum.

sarmaşık dedi ki...

Bende olanlardan göndereyim sana Aslıhan.

EczDuman dedi ki...

Tabiki Handenur göndersin size Aslıhan Hanım

Urfa Tutkunu dedi ki...

Parçalar için çok teşekkürler. Suzi Dilara makamını çok beğendim. İnsan dinlerken huzur buluyor adeta. İkiniz de sağolun.

EczDuman dedi ki...

Biz teşekkür ederiz Aslıhan Hanım beğendiğinize çok sevindim, yorumlarınızla bizi mutlu ettiniz Allah razı olsun

DiLaRa dedi ki...

ya bende çok dinlemek istiyorum banada gönderebilirmisiniz rica etsem

EczDuman dedi ki...

DiLaRa;
Mail adresinizi ulaştırabilirseniz Handenur size yardımcı olacaktır..

Adsız dedi ki...

Bende bu makamı dinlemeyi çok isterim bana da ulaştırma imkanınız olursa sevinirim. :)

Adsız dedi ki...

Bende bu makamı dinlemek isterim. Eğer mümkünse rica etsem bana da gönderebilir misiniz?

Related Posts with Thumbnails